Giai đoạn Sự hình thành ngành AI (1950–1970) là thời kỳ quan trọng khi trí tuệ nhân tạo (AI) chuyển từ lý thuyết sang thực tiễn. Các ý tưởng, công trình và hệ thống AI đầu tiên đã được giới thiệu, tạo nên nền tảng vững chắc cho lĩnh vực này. Dưới đây là những chi tiết sâu hơn về giai đoạn này:

I. Giai đoạn trước mắt (1950): Nền tảng lý thuyết

Alan Turing (1950):

• Xuất bản bài báo nổi tiếng "Computing Machinery and Intelligence" trên tạp chí Mind.
• Đề xuất Turing Test để đánh giá khả năng "thông minh" của máy móc, nếu một cỗ máy có thể thực hiện cuộc hội thoại mà không thể phân biệt với con người, nó có thể được xem là thông minh.
• Đặt nền móng cho các câu hỏi về khả năng suy nghĩ và học hỏi của máy móc.

II. Hội nghị Dartmouth (1956): Điểm khởi đầu chính thức của AI

Hội nghị Dartmouth (do John McCarthy, Marvin Minsky, Nathaniel Rochester, và Claude Shannon tổ chức):

• Đây là sự kiện quan trọng đánh dấu sự ra đời của ngành AI như một lĩnh vực nghiên cứu độc lập.
• Thuật ngữ "Artificial Intelligence" (AI) được John McCarthy giới thiệu lần đầu tiên.
• Mục tiêu: Phát triển máy móc có khả năng học hỏi và suy luận như con người.

Hội nghị Dartmouth với sự dẫn đầu bởi John McCarthy

III. Các chương trình AI tiên phong

Trong thập niên 1950 và 1960, các chương trình AI cơ bản đầu tiên ra đời.

1. Logic Theorist (1955–1956)

• Được phát triển bởi Allen Newell, Cliff Shaw, và Herbert Simon.
• Cách hoạt động:
• Giải các bài toán logic trong sách Principia Mathematica của Alfred North Whitehead và Bertrand Russell.
• Được coi là chương trình AI đầu tiên trong lịch sử.
• Tầm quan trọng: Minh chứng rằng máy tính có thể giải các bài toán logic như con người.

2. General Problem Solver (GPS) (1957)

• Phát triển bởi cùng nhóm trên.
• Mục tiêu: Tạo ra một chương trình có khả năng giải quyết bất kỳ vấn đề logic nào.
• Nhược điểm: GPS chỉ hoạt động hiệu quả trên các vấn đề nhỏ, đơn giản, và thiếu khả năng mở rộng.

3. ELIZA (1966)

• Phát triển bởi Joseph Weizenbaum tại MIT.
• Mô tả: Là một chương trình xử lý ngôn ngữ tự nhiên mô phỏng một nhà trị liệu tâm lý.
• Cách hoạt động: Phân tích câu hỏi của người dùng và trả lời bằng cách sử dụng các mẫu từ khóa.
• Ý nghĩa: Mặc dù đơn giản, ELIZA cho thấy tiềm năng của AI trong việc giao tiếp bằng ngôn ngữ tự nhiên.

IV. Sự phát triển của các lĩnh vực con trong AI

1. Học máy (Machine Learning)

Frank Rosenblatt (1958):

• Phát minh ra Perceptron, mô hình đơn giản của mạng neuron nhân tạo.
• Là nỗ lực đầu tiên để xây dựng một hệ thống máy học có khả năng nhận diện mẫu từ dữ liệu đầu vào.

2. Trí tuệ nhân tạo dựa trên tri thức

John McCarthy:

• Phát triển LISP (1958), một ngôn ngữ lập trình đặc biệt cho AI, tập trung vào việc xử lý danh sách và các cấu trúc dữ liệu phức tạp.
• LISP vẫn được sử dụng trong nghiên cứu AI hiện đại.

3. Hệ chuyên gia (Expert Systems)

• Ý tưởng rằng AI có thể mô phỏng quyết định của con người trong các lĩnh vực cụ thể.
• Các hệ chuyên gia cơ bản xuất hiện cuối giai đoạn này, đặt nền móng cho các hệ thống phức tạp sau này.

V. Sự phát triển của phần cứng

IBM 704 (1957):

• Máy tính đầu tiên được sử dụng để chạy các chương trình AI.
• Hỗ trợ xử lý số học nhanh chóng, cần thiết cho các thuật toán AI.

Computers of the Time:

• Các máy tính như IBM 7090 và PDP-1 cũng góp phần quan trọng trong thử nghiệm AI.

VI. Các trung tâm nghiên cứu AI hàng đầu

Các tổ chức nghiên cứu AI bắt đầu hình thành và phát triển:

• MIT (Massachusetts Institute of Technology): John McCarthy, Marvin Minsky và các đồng nghiệp dẫn đầu trong nghiên cứu AI.
• Stanford University: Tập trung vào hệ thống dựa trên tri thức và các ứng dụng AI.
• Carnegie Mellon University: Chuyên phát triển các thuật toán và chương trình AI.

VII. Các vấn đề và thách thức

Dù đạt được nhiều thành tựu, AI trong giai đoạn này đối mặt với nhiều hạn chế:

• Giới hạn về sức mạnh tính toán: Các máy tính thời đó không đủ mạnh để xử lý các thuật toán phức tạp.
• Thiếu dữ liệu thực tế: Phần lớn các nghiên cứu dựa trên các bài toán mô phỏng thay vì áp dụng vào các vấn đề thực tế.
• Vấn đề mở rộng: Các chương trình như GPS không thể áp dụng vào các bài toán lớn hơn, phức tạp hơn.

VIII. Thành tựu nổi bật

• Lý thuyết AI được củng cố: AI được công nhận là một ngành khoa học độc lập.
• Phát triển các công cụ nền tảng: Các ngôn ngữ lập trình (LISP) và thuật toán (Perceptron) đặt nền móng cho nghiên cứu tiếp theo.
• Ứng dụng AI ban đầu: Chương trình ELIZA cho thấy AI có thể ứng dụng trong giao tiếp.

Xem thêm: Lịch sử AI

Giai đoạn 1950–1970 là "thời kỳ vàng đầu tiên" của AI, nơi các ý tưởng lý thuyết được chuyển hóa thành các ứng dụng cụ thể. Mặc dù vẫn còn nhiều hạn chế, đây là bước đầu tiên đưa AI trở thành một lĩnh vực nghiên cứu độc lập và mở đường cho sự phát triển mạnh mẽ trong các thập niên sau.