Bạn có nhớ bộ phim Những chuyến xe khoa học kỳ thú? Trong một tập phim, cô Frizzle tóc đỏ, lập dị thu nhỏ lớp học của mình bằng kích thước của hồng cầu và đi xuyên qua ruột, tĩnh mạch cũng như hệ thần kinh của người bạn cùng lớp Arnold.

Tại Morehouse College, sinh viên ngành sinh học cũng đang làm điều tương tự. Đeo kính thực tế ảo (VR), sinh viên có thể bước vào bên trong trái tim con người, tạo ra những phân tử khổng lồ cũng như tham quan các kim tự tháp Ai Cập mà không cần bước chân ra ngoài phòng ký túc xá họ đang ở.

Hình minh học sinh viên đeo kính VR tham gia lớp học hóa. Ảnh: Stephanie Jones/Forbes

“Dạy học trong metaverse (vũ trụ ảo) đưa bạn rời khỏi thế giới thực để đắm mình trong một môi trường kỹ thuật số hoàn toàn giả lập. Đó có thể ở bất cứ đâu trên thế giới, trong bất kỳ thời điểm nào,” Muhsinah Morris, trưởng phòng lab trong lĩnh vực công nghệ thông tin và công nghệ sinh học tại Morehouse trong dự án Metaverse, cho biết. Trường đào tạo nên những người da đen nổi bật trong lịch sử ở Atlanta là một trong mười trường đại học dạy học thông qua kính VR trong lớp học ảo.

Nhiều trường cao đẳng lẫn đại học muốn sử dụng VR như công cụ giảng dạy trong nhiều năm qua, nhưng cho đến gần đây, chỉ một vài trường đầu tư vào công nghệ này. Bộ kính cồng kềnh lẫn đắt tiền, ngay cả khi có phần cứng trong tay, việc tạo ra không gian dạy học ảo hấp dẫn, hiệu quả cũng rất tốn kém và đòi hỏi nhiều kỹ sư có tay nghề cao. Trong mùa thu năm này, mười trường đại học được tài trợ xây dựng miễn phí không gian ảo này thông qua dự án Meta Immersive Learning trị giá 150 triệu USD. Meta – công ty mẹ của Facebook – đang đưa các trường đại học vào metaverse do công ty phát triển.

The University of Maryland Global Campus nằm trong 10 trường đó. Trường học chỉ dạy trực tuyến — tuyển sinh hơn 45.000 sinh viên — không có bất kỳ phòng học hay không gian sinh hoạt vật lý nào. Meta đã gửi cho trường hàng chục bộ kính VR miễn phí. Những sinh viên học những khóa học nhập môn sinh học cũng như thiên văn học — hai trong năm khóa học thí điểm vào mùa thu này — sẽ sử dụng chúng.

“Chúng tôi chưa bao giờ có trường ảo trước đây, và hiện giờ chúng tôi có trường ảo đầu tiên,” Daniel Mintz, chủ tịch khoa công nghệ thông tin của UMGC, cho biết. “Trường có một cái ao vịt.”

Do VictoryXR, công ty phần mềm giáo dục thực tế mở rộng có trụ sở tại Davenport, Iowa, thiết kế, trường ảo hiển nhiên không giống trường đại học trong thực tế. Các tòa nhà theo phong cách Georgia với các cột trắng bao quanh một bãi cỏ xanh tươi. Một cặp vịt trời đuổi nhau trong một cái ao nằm ở trung tâm trường. Có một dây để đu dây trên cây, nếu bạn có can đảm để di chuyển kiểu đó.

Mặc dù có khát vọng tạo ra một trường học với những tòa nhà và cây xung quanh, không gian vẫn trông giống như bạn đang xuất hiện trong trò chơi trên máy tính cá nhân trước kia. Thật là vắng vẻ đáng kinh ngạc — không có người qua lại, sinh viên chơi Spikeball hoặc các giáo sư đang nghỉ trưa. Va chạm khi di chuyển xung quanh; khi nhấn về phía trước trên cần điều khiển, gần như có cảm giác như mặt đất đang nhô ra từ bên dưới bạn. Người dùng có thể bỏ qua cảm giác đó — khả năng có cảm giác buồn nôn — bằng cách sử dụng tính năng chỉ và nhấp để dịch chuyển nhanh đến một địa điểm mới.

Mintz so sánh một số chức năng của trường ảo UMGC với các phiên bản thay thế của các trang được tìm thấy trên trang web của công ty, nơi người dùng có thể điền vào biểu mẫu hoặc giao tiếp với chatbot (chương trình trả lời tự động được kết hợp với trí tuệ nhân tạo AI để dễ dàng tương tác với người dùng.) Trong trường “Web3” mới này, sinh viên có thể đeo kính để bước vào tòa nhà hành chính với ảnh đại diện của nhân viên hỗ trợ tài chính có thể gặp sinh viên trả lời các câu hỏi.

UMGC sẽ tổ chức năm khóa học thực tế ảo vào mùa thu này. Trường đại học dự định cho sinh viên mượn kính. Các khóa học sẽ không đắt hơn khóa học thông thường tại UMGC, có giá 312 USD/tín chỉ cho sinh viên trong tiểu bang và 499 USD cho sinh viên ở ngoài bang trong năm nay. Mintz thừa nhận cho dù các khóa học thí điểm thành công nhưng vẫn khó để nhân rộng khóa học VR. Ông hy vọng phần cứng nên được xem như tài liệu cho khóa học và nên được tài trợ.

“Chúng tôi không thể kinh doanh kính,” Mintz cho biết. “Chúng tôi tuyển sinh khoảng 60.000 sinh viên. Cho dù được nhận tài trợ 10%, chúng tôi cũng không thể bán khoảng 6.000 bộ kính.”

Vì vậy Meta tặng bộ kính cho các trường, tương tự như cách Apple trao tặng hàng ngàn máy tính cá nhân cho các trường học vào những năm 1980. Công ty mẹ của Facebook đã tặng hàng trăm kính Quest 2 — mẫu kính mới nhất — cho các trường đại học tham gia VictoryXR. Ngoài Morehouse và UMGC, Meta sẽ gửi kính VR đến tám trường khác: University of Kansas School of Nursing, New Mexico State University, South Dakota State University, Florida A&M University, West Virginia University, Southwestern Oregon Community College, California State University, Dominguez Hills, và Alabama A&M University. Tất cả các trường tham gia đều đang tổ chức các lớp học ảo vào mùa thu này.

Học sinh sử dụng máy tính do Apple tài trợ tại lớp học vào tháng 6.1994 ở San Francisco. Ảnh: Ca.James d. Wilson / Getty Images/Forbes

Công ty cung cấp phần mềm VictoryXR là đứa con tinh thần của Steve Grubbs, chính trị gia trở thành doanh nhân trong lĩnh vực thực tế ảo. Là chủ tịch ủy ban Giáo dục của Hạ viện Iowa vào đầu những năm chín mươi, Grubbs đã thông qua dự luật tài trợ công nghệ đầu tiên của tiểu bang cho các trường trung học phổ thông để đưa máy tính, phần mềm cũng như thiết bị nghe nhìn đến các lớp học.

“Cha tôi là giáo viên và tôi đã cố gắng nâng cấp các trường học thông qua việc hoạch định chính sách ở cấp tiểu bang,” Grubbs, 57 tuổi, cho biết. “Tôi thấy cho đến khi học sinh thích học, trước hết phải tạo điều kiện cho chúng học. Vì vậy, tôi nhắm đến tạo ra một sản phẩm giúp cho học sinh thích học.”

Sau khi cố vấn cho một số chiến dịch tranh cử tổng thống — bao gồm cả cuộc tranh cử của Steve Forbes năm 2000, Tommy Thompson năm 2008 và Herman Cain năm 2012 — ông thành lập công ty tư vấn chính trị. Sau đó, Grubbs chuyển sang kinh doanh trong lĩnh vực thực tế mở rộng. Ông thành lập VictoryXR vào năm 2016.

Khi nói chuyện với Forbes, ông đang ở Iceland để quay trải nghiệm ảo 360 độ cho các lớp học VictoryXR. Các lớp học bao gồm thư viện các chuyến đi thực tế ảo — từ chuyến thăm Grand Canyon đến trang trại Iowa cũng như Vạn Lý Trường Thành ở Trung Quốc. Đây thực chất là những bức ảnh 360 độ mà người dùng có thể bước vào. VictoryXR cũng tạo ra khoảng 100 không gian ảo hoạt hình khác dành cho các trường đại học lẫn trẻ mẫu giáo, bao gồm một chuyến đi trên tàu HMS Beagle đến Quần đảo Galapagos, đi bộ qua các phòng của Thượng viện Hoa Kỳ cũng như bảo tàng Đường sắt Ngầm.

“Họ có thể đeo kính để nhìn thấy sông băng,” Grubbs nói. “Họ có thể nhìn thấy cả thế giới — nhìn lên, nhìn xuống đất và tất cả đều ở đó.”

Trong sáu năm, VictoryXR đã phát triển từ ba nhân viên thành 35 nhân viên toàn thời gian. Công ty có thêm một văn phòng ở Austin, Texas. Doanh thu công ty đạt được hơn 1 triệu USD trong năm ngoái và năm nay Grubbs dự kiến sẽ thu về hơn 2,2 triệu USD.

“Chúng tôi đạt kết quả kinh doanh trên nhờ vào những nỗ lực làm việc vất vả suốt ngày trong thời gian đầu thành lập công ty,” Grubbs cho biết. “Bây giờ chúng tôi đã đạt một chút thành tựu.”

Các trường đại học ký hợp đồng với VictoryXR để xây dựng trường học kỹ thuật số. Bản sao trường học kỹ thuật số ảo gồm 5-7 tòa nhà đặc trưng trị giá khoảng 50.000USD, và Meta tài trợ cho các trường đại học tham gia xây dựng bản sao này. Để xây dựng trường ảo, nhóm của Grubbs sử dụng kết hợp các hình ảnh Google Earth, ảnh từ trường cũng như các sơ đồ kiến trúc. Vào mùa thu này, họ sẽ triển khai hàng chục trường đại học kỹ thuật số. Họ hy vọng sẽ phát triển đến 100 trường trong năm tới.

“Chúng tôi là một công ty xây dựng trong metaverse. Nhóm của chúng tôi đang tái tạo mọi ô cửa sổ, mọi viên gạch,” Grubbs nói. “Nếu chúng tôi làm việc nhanh, chúng tôi có thể hoàn thành xong trong vòng 8 đến 12 tuần.”

Ngoài việc chi trả cho phiên bản xây dựng ban đầu, VictoryXR tính phí các trường đăng ký hằng năm 200 USD/mỗi sinh viên để truy cập vào không gian ảo. Chúng bao gồm lớp học dưới nước, phòng thí nghiệm hóa học bên trong trạm vũ trụ quay quanh một proton khổng lồ, và một bãi đất đầy hoa anh đào dưới chân núi Phú Sĩ. Khi các trường đại học mở rộng quy mô khóa học VR, công ty sẽ kiếm được nhiều tiền hơn từ quyền truy cập vào những không gian đã được xây dựng sẵn này.

Meta hiện không tính phí các trường đại học tham gia dự án. Phát ngôn viên của công ty cho biết hiện tại, “ không ưu tiên kiếm doanh thu từ các trường trong mối quan hệ đối tác này.”

Tuy nhiên, Meta có những kế hoạch lớn để biến metaverse thành một cỗ máy kiếm tiền. CEO Mark Zuckerberg cho biết công ty nhắm đến tạo điều kiện thuận lợi cho những hoạt động thương mại hàng tỉ đô la Mỹ trong metaverse và hy vọng sẽ có ít nhất một tỉ người dùng trong không gian này trong thập niên tới. Công ty hiện đang thống trị lĩnh vực VR — một báo cáo gần đây của International Data Corporation cho thấy Meta chiếm 90% thị trường kính.

Mark Zuckerberg đang đeo kính thực tế ảo Quest. Ảnh: Glenn Chapman/Afp/Getty Images/Forbes

Daniel Coyle, kỹ sư phần mềm hàng đầu tại VictoryXR, cho biết bộ kính Quest đầu tiên đã đánh dấu một sự thay đổi mô hình cho thực tế ảo. Trước khi ra mắt vào năm 2019, các hệ thống thực tế ảo như Google Cardboard chỉ có thể cho phép người dùng có thể nhìn xung quanh không gian ảo nhưng không thể di chuyển theo chiều bên trong nó. Còn Quest cho phép người dùng đi lại và di chuyển lên xuống bên trong thế giới ảo. Nó cũng nhỏ gọn và không yêu cầu phải có các camera bên ngoài để theo dõi chuyển động của người dùng.

“The Quest ra mắt với giá 300 USD, tương đối rẻ,” Coyle cho biết. “Bạn không cần máy tính cá nhân, bạn không cần chip đồ họa chơi game. [VR] không chỉ còn dành cho những người đam mê nữa.”

So với HP Reverb được bán lẻ với giá khoảng 400 USD. Trong khi đó giá khởi điểm của kính HTC Vive từ 750 USD, còn Valve Index có giá hơn 1.000 USD. Meta chấp nhận bán lỗ phần cứng, theo Coyle. Bộ kính Quest sẽ có giá khoảng 600 USD hoặc 700 USD.

“Lý do duy nhất cho việc chấp nhận bán lỗ là vì Facebook là một công ty đủ lớn để có thể đủ khả năng chịu khoản lỗ lớn về doanh số bán phần cứng, nhưng ngược lại đặt hy vọng về doanh thu từ bán phần mềm và lượng người sử dụng,” Coyle cho biết.

Thị trường thực tế ảo được định giá 21,83 tỉ USD vào năm 2021 và dự kiến sẽ tăng 15% mỗi năm cho đến năm 2030, theo phân tích thị trường của Grand View Research. James DeVaney, phó giám đốc phụ trách về đổi mới học thuật tại University of Michigan, cho biết cuộc chạy đua phát triển các chương trình học trực tuyến trong suốt đại dịch đã khiến nhiều trường đại học phải xem xét lại thực tế ảo và tăng cường, đặc biệt là đối với những sinh viên không thể đến lớp học.

Trao đổi với Forbes, tất cả 10 trường đang tham gia dự án thí điểm – bao gồm Morehouse, UMGC, Alabama A&M, the University of Kansas School of Nursing, South Dakota State, và CSU Dominguez Hills – đều không tính thêm phí để sinh viên tham gia chương trình và họ sẽ cung cấp miễn phí kính cho học sinh trong giai đoạn thí điểm vào mùa thu này. Kesa Herlihy của University of Kansas School of Nursing cho biết sau này kính có thể trở thành một phần trong tài liệu khóa học của sinh viên. Thay vì mua sách giáo khoa điều dưỡng trị giá 150 USD hoặc trả phí phòng thí nghiệm, sinh viên có thể được yêu cầu mua kính VR.

Hầu hết các lớp học sẽ chỉ dành một phần thời gian trong lớp học ảo. Học sinh tích cực tham gia thí nghiệm, vẽ 3D hoặc tham gia một chuyến đi thực tế ảo trong suốt thời gian học. Trường đào tạo điều dưỡng đang có kế hoạch sử dụng VR để mô phỏng những hoạt động tương tác với bệnh nhân.

“Không phải tất cả bệnh nhân đều có kích thước, hình dạng hoặc màu da giống nhau,” Herily cho biết. “VR cung cấp cơ hội để quan sát nhiều bệnh nhân, từ người này đến người khác, đa dạng. Bộ kính giúp điều dưỡng có nhiều cơ hội nhìn thấy rõ hơn thực tập trên hình nộm đơn lẻ.”

VictoryXR cung cấp không gian giảng đường, nhưng không nên sử dụng nhiều kính VR, theo Coyle. Khi sinh viên và giảng viên dần trở nên quen với kính, tốt nhất nên giới hạn thời gian mang. Mặc dù so với phần cứng trước đây, kính Quest 2 cải tiến tốt hơn nhưng vẫn cho cảm giác nặng và khó chịu sau khi mang khoảng một giờ.

Tất cả 10 trường đại học đều lên kế hoạch khác nhau để tổ chức trường 3D. South Dakota State sẽ tổ chức các lớp học giải phẫu và hóa học hữu cơ trong VR. Horace Crogman, giáo sư tại CSU Dominguez Hills, sẽ dạy vật lý trong lớp học ảo. Morehouse mạo hiểm thực hiện dạy các môn ngoài các khóa học STEM. Trường dự định dạy lịch sử thế giới cũng như một số bài học tiếng Anh trong VR. DeVaney cho biết, bản sao trường kỹ thuật số rất thú vị, nhưng các trường đại học không nên tự giới hạn trong các hoạt động giải trí ảo họ đã có.

“Tại sao lại giới hạn trong những gì chúng ta đã biết? Trường học tại đô thị có thể có những hạn chế nhất định và trường học ở nông thôn có thể có nhiều loại khả năng chi trả khác nhau… nhưng không có lý do gì chúng ta không nên mở rộng môi trường của mình hơn nữa,” DeVaney cho biết. “Đây là một lĩnh vực sẽ có nhiều thay đổi trong 5 năm tới. Tôi không nghĩ điều đó sẽ biến mất, nhưng điều thú vị sẽ là tách biệt các sáng kiến cường điệu với những sáng kiến đang theo cách tiếp cận R&D bài bản hơn.”

Cảm ơn Forbes!